Kimlik ve pasaportlarla ilgili çok önemli düzenleme Meclis'e sunuldu. AK Parti Grup Başkanvekili Mehmet Muş, teklifin, mahkeme kararı olmaksızın ad ve soyadı değişikliği yapılabilmesi uygulamasının 3 yıl uzatılması, "gazi" ve "şehit" unvanlarının derneklerin isimlerinde izinle kullanılması, ihracatçılara verilen hususi pasaport hakkı süresinin 4 yıla çıkarılması gibi düzenlemeleri de içerdiğini bildirdi.

AK Parti milletvekillerinin imzasını taşıyan, İçişleri Bakanlığına ilişkin uyum düzenlemelerini içeren kanun teklifi TBMM Başkanlığına sunuldu. AK Parti Grup Başkanvekili Mehmet Muş, teklifin, mahkeme kararı olmaksızın ad ve soyadı değişikliği yapılabilmesi uygulamasının 3 yıl uzatılması, "gazi" ve "şehit" unvanlarının derneklerin isimlerinde izinle kullanılması, ihracatçılara verilen hususi pasaport hakkı süresinin 4 yıla çıkarılması gibi düzenlemeleri de içerdiğini bildirdi. İçişleri Bakanlığına ilişkin bazı düzenlemeleri öngören Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin 95 maddeden oluştuğunu bildiren Muş, teklifle Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı ile Sahil Güvenlik Komutanlığını ilgilendiren konularda çeşitli düzenlemeler yapılacağını belirtti.
Kasım 2017'de getirilen mahkeme kararı olmaksızın ad ve soyadı değişikliği yapılabilmesi düzenlemesinin vatandaşlardan yoğun talep gördüğünü hatırlatan Muş, "Yoğun talebin devam etmesi nedeniyle bunu 3 yıl daha uzatıyoruz ve 3 yıl da Cumhurbaşkanımıza bunu tekrar uzatma yetkisi veriyoruz. Cumhurbaşkanımız da 3 yıl uzatırsa yani 2025 yılına kadar mahkeme kararı olmaksızın ad ve soyadı değişikliği yapılabilmesi imkanı devam edecek." dedi.

Düzenlemeyle, Türk vatandaşlığından çıkarılan anne ve babaların çocuklarının vatandaşlığının da otomatik olarak düşmesinin önüne geçileceğini dile getiren Muş, bu çocukların vatandaşlığını koruma hakkı getirileceğini aktardı.

İhracatçıların rekabet gücünü artırmak, dış pazarlarla daha güçlü ilişkiler kurmalarını kolaylaştırmak amacıyla ihracatçılara verilen hususi pasaport hakkı süresinin 2 yıl olduğunu hatırlatan Muş, belli bir ihracat rakamını yakalayan iş adamlarına verilen yeşil pasaport hakkı süresinin 4 yıla çıkarılmasını teklif ettiklerini bildirdi.
"Gazi" ve "şehit" kavramlarının Türk milleti için önemli olduğunu vurgulayan Muş, "İçişleri Bakanlığına 'şehit' ve 'gazi' isimlerinin derneklerde kullanılmasıyla ilgili yetki veriyoruz. Herhangi bir dernek bundan sonra 'gazi' ve 'şehit' kelimelerini kullanacaksa İçişleri Bakanlığından izin almak zorunda kalacak." diye konuştu.

Meclis'e sunuluna düzenlemeye göre Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, bu görevlerde bulunmuş olanlar ile bunların eşleri, anne ve babaları ile bakmakla yükümlü oldukları çocuklarının ve ölenlerden Sosyal Güvenlik Kurumu ile ilişiği bulunmayan dul ve yetimlerinin sağlık giderleri, TBMM üyelerinin tabi oldukları hükümler ve esaslar çerçevesinde Cumhurbaşkanlığı bütçesinden ödenecek.

İçişleri Bakanlığı Yüksek Disiplin Kurulu, müsteşarın veya bakanın uygun gördüğü müsteşar yardımcısının başkanlığında Mülkiye Teftiş Kurulu Başkanı, Birinci Hukuk Müşaviri ve Personel Genel Müdürü ile Cumhurbaşkanlığı Koruma Hizmetleri Genel Müdüründen oluşacak. Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyelerinin Ödenek, Yolluk ve Emekliliklerine Dair Kanun kapsamında milletvekilleri ile yasama organı eski üyelerinin sosyal hakları TBMM Başkanlık Divanınca çıkarılan yönetmelikle belirlenecek.

TBMM üyeleri, bu üyeliği sona erenler ve 24 Haziran 2018 tarihinden önce dışarıdan atandığı bakanlık görevi sona erenlerin Türkiye Cumhuriyeti kimlik kartı, sürücü belgesi, diplomatik pasaport ve ateşli silah ruhsatı gibi resmi belgeleri alma ve yenileme işlemleri, ilgilinin yerleşim yerinin bulunduğu ilde veya Ankara’da yapılabilecek.

Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkındaki Kanunun Soruşturma İzin Yetkisi, ilde ve merkez ilçede görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri ile kaymakamlar hakkında vali; Cumhurbaşkanı kararıyla atanan memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında Cumhurbaşkanı veya ilgili bakanda olacak. Türk Medeni Kanunu kapsamında akıl hastalığı sebebiyle kısıtlamaya, ancak resmi sağlık kurulu raporu üzerine karar verilecek. Bu raporun tanzimi için gerektiğinde koruma amacıyla özgürlüğün kısıtlanması hükümleri uygulanacak. Hakim, karar vermeden önce, kurul raporunu göz önünde tutarak kısıtlanması istenen kişiyi dinleyebilecek.

Türk Medeni Kanunu'nun koruma amacıyla özgürlüğün kısıtlanması hükümleri kapsamında resmi sağlık kurulu raporunun alınabilmesini temin amacıyla; kişinin vücudundan kan veya benzeri biyolojik örneklerle kıl, tükürük, tırnak gibi örnekler alınabilecek. Kişiye gerekli tıbbi müdahaleler yapılabilecek ve gerektiğinde kişi, hekim ön raporu üzerine en fazla yirmi gün süreyle sağlık kuruluşuna yerleştirilebilecek. Alınan kararların icrası için gerektiğinde ilgili kişi hakkında zor kullanılabilecek ve sağlık görevlilerinden gerekli tıbbi yardım alınabilecek. Yargılamada ise hakim, ilgili kişiyi dinleyecek ve gecikmeksizin kararını verecek.
Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun kapsamında hibe ve yardım karşılıkları, Milli Savunma Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı bütçelerine konulacak.

Göçmen kaçaklığı yapanlar 3 yıldan 8 yıla kadar hapis ve bin günden on bin güne kadar adli para cezasına çarptırılacak. Bu suçun birden fazla kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarısına kadar, örgüt oluşturarak işlenmesi halinde yarısından bir katına kadar artırılacak. Dernekler Kanunu'nun "Genel kurul toplantısı ve organlara seçilenler ile üyelerin idareye bildirilmesi" başlıklı maddesi yeniden düzenlenecek. Bu kapsamda dernekler, yönetim kurulu ve denetim kurulu ile derneğin diğer organlarına seçilen asıl ve yedek üyeleri, üyeliğe kabul edilenler ile üyeliği sona erenlerin adını, soyadını, doğum tarihini ve kimlik numarasını 30 gün içinde mülki idare amirliğine bildirmekle yükümlü olacak.

Dernek organlarında ve yerleşim yerinde meydana gelen değişiklikler de aynı usule tabi olacak. Teklifle, uygulamada "şehit" ve "gazi" kelimelerinin dernek isimlerinde kullanılmasının ortaya çıkardığı bazı suistimaller ve sıkıntıların önüne geçmek için düzenleme yapılıyor. Buna göre, Dernekler Kanunu'nda yapılan değişiklikle "şehit" ve "gazi" kelimeleri izinle kullanılabilecek kelimeler arasına alınıyor. Dernekler Kanunu ve Türk Medeni Kanunu'na göre derneklerle ilgili her türlü kayıtlar ile iş ve işlemler elektronik ortamda da yapılabilecek. Düzenlemeye ilişkin usul ve esaslar İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek.

Üyeliği devam edenlerin bildirilmesi

Dernekler, düzenleme yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde, üyeliği devam edenlerin adını, soyadını, doğum tarihini ve kimlik numarasını mülki idare amirliğine bildirmekle yükümlü olacak. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen dernek yöneticileri hakkında, idari para cezası verilecek. Göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti suçlarıyla daha iyi mücadele edilebilmesi, delillerin toplanması ve soruşturma ve kovuşturmaların en kısa sürede tamamlanabilmesi amacıyla bu suçlar, Ceza Muhakemesi Kanunu'nda sayılan katalog suçlar arasına alınacak. Kumar oynayanlara verilecek idari para cezası bin Türk lirasına yükseltilecek.
Belediye sınırları dışında meydana gelen çevreyi kirletme kabahatlerinde idari para cezası verme yetkisi, kolluk görevlilerine verilecek. Ad ve soyad değişikliğiyle ilgili iş ve işlemler 3 yıl boyunca mahkeme kararı aranmaksızın il ve ilçe idare kurullarınca yürütülmeye devam edilecek. Cumhurbaşkanına bu süreyi 3 yıla kadar uzatma yetkisi verilecek. Genel ahlaka uygun olmayan ve toplum tarafından gülünç karşılandığı değerlendirilen adlar da mahkeme kararı aranmaksızın il veya ilçe idare kurullarınca değiştirilebilecek.

Güvenlik korucularının sosyal güvenlik sigorta primleri ödemelerinde hata veya gecikmelerden kaynaklanan gecikme cezası, gecikme faizi ve idari para cezaları uygulanmayacak.

Türk vatandaşlığından birlikte çıkan anne ve babanın çocuklarının da kendileriyle beraber Türk vatandaşlığını doğrudan kaybetmesini öngören yasal düzenleme yürürlükten kaldırılacak. Anne ya da babanın talebinin bulunması ve diğer ebeveynin de muvafakat etmesi halinde çocuklar da kendileriyle birlikte Türk vatandaşlığını kaybedecek. Radyo ve televizyonlarda ayda en az doksan dakika süreyle yapılan uyarıcı ve eğitici mahiyetteki yayınlar arasına uyuşturucu ve zararlı alışkanlıklar ile mücadele, trafik, yol ve yolcu güvenliği, suçun önlenmesi, afet yönetimi, nüfus hizmetleri ve düzensiz göçle mücadele gibi konular eklenecek.

Türkiye’ye girişlerine izin verilmeyecek yabancıların "kabul edilemeyen yolcu" kapsamına alınarak işlemleri sonuçlanıncaya kadar sınır kapılarında kendileri için belirlenecek alanlarda bekletilmeleri hususları da düzenleniyor. Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu'nda yapılan değişiklikle, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü gerektiğinde ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşlerini alarak, kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından Türkiye'ye girmesinde sakınca görülen yabancıların ülkeye girişini yasaklayabilecek.
Vize veya ikamet izni süresi sona eren ve bu durumları yetkili makamlarca tespit edilmeden önce Türkiye dışına çıkmak için valiliklere başvuruda bulunup hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancılara, idari para cezalarını ödemiş olmaları ve İçişleri Bakanlığınca belirlenen ihlal sürelerini aşmamaları kaydıyla Türkiye'ye giriş yasağı kararı alınmayabilecek. Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı sebebiyle Genel Müdürlükçe idari para cezaları ve kamu alacakları sebebiyle ise valiliklerce yabancıların ülkeye kabulü ön izin şartına bağlanabilecek.

İkamet izni başvuruları, yetkili aracı kurum tarafından da yapılabilecek. İçişleri Bakanlığınca gerekli görülen durumlarda ikamet izni başvurularında azami 3 yıl geçerli sözleşmelerle ve ikamet izni aracılık hizmet bedelinin yüzde 20'sinin genel bütçeye aktarılması kaydıyla ikamet izni aracılık hizmeti sunacak yetkili aracı kurumlar İçişleri Bakanının onayıyla görevlendirilebilecek.

Buna ilişkin işlemlerde Devlet İhale Kanunu ile Kamu İhale Kanunu hükümleri uygulanmayacak. Alınacak payın genel bütçeye özel gelir olarak kaydedilmesine ve bakanlık bütçesinin ilgili tertiplerine özel ödenek yazılmasına Cumhurbaşkanı yetkili olacak. "İnsani ikamet izni" İçişleri Bakanlığınca belirlenen sürelerle sınırlı olmak kaydıyla ve Göç İdaresi Genel Müdürlüğünün onayı alınarak verilebilecek ve bu izinler uzatılabilecek. Sınır dışı etme kararına ilişkin yabancı veya yasal temsilcisi ya da avukatının, sınır dışı etme kararına karşı, kararın tebliğinden itibaren 15 gün olan idare mahkemesine başvurma süresi, 7 gün olarak değiştiriliyor.
Düzenlemeyle ayrıca "Türkiye'ye yasal giriş veya Türkiye'den yasal çıkış hükümlerini ihlal edenler"e ek olarak "Bu hükümleri ihlale teşebbüs edenler" de sınır dışı etme kararı alınacaklar listesine eklenecek.

Kanuna göre, hakkında sınır dışı etme kararı alınanlardan; kaçma ve kaybolma riski bulunan, Türkiye'ye giriş veya çıkış kurallarını ihlal eden, sahte ya da asılsız belge kullanan, kabul edilebilir bir mazereti olmaksızın Türkiye'den çıkmaları için tanınan sürede çıkmayan, kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar hakkında valilik tarafından idari gözetim kararı alınacak ya da idari gözetime alternatif yükümlülükler getirilecek. Hakkında idari gözetim kararı alınan yabancılar, yakalamayı yapan kolluk birimince geri gönderme merkezlerine 48 saat içinde götürülecek.

İdari gözetimin devamında zaruret olup olmadığı, valilik tarafından her ay düzenli olarak değerlendirilecek. Gerek görüldüğünde, 30 günlük süre beklenilmeyecek. İdari gözetimin devamında zaruret görülmeyen yabancılar için idari gözetim derhal sonlandırılacak ve bu yabancılara, idari gözetime alternatif yükümlülükler getirilecek. İdari gözetim altına alınan yabancıların uyruklarının tespit edilmesi amacıyla elektronik ve iletişim cihazları incelenebilecek. İnceleme sonucunda elde edilen veriler bu amaç dışında kullanılamayacak.

İdari gözetime alternatif yükümlülükler

Teklifle, düzensiz göçle mücadele etmek amacıyla idari gözetime alternatif yükümlülükler ile bunlara ilişkin usul ve esaslar belirleniyor. Hakkında idari gözetim kararı alınan yabancılar ya da idari gözetimi sonlandırılan yabancılara, belirli adreste ikamet etme, bildirimde bulunma, aile temelli geri dönüş, geri dönüş danışmanlığı, kamu yararına hizmetlerde gönüllülük esasıyla görev alma, teminat ve elektronik izleme idari gözetime alternatif yükümlülük olarak getirilebilecek.Yabancıya, bu yükümlülüklerden bir ya da birkaçının getirilmesi durumunda, bu süre 24 ayı geçemeyecek. İdari gözetim kararı kapsamında olup da idari gözetim altına alınmayan yabancılara bu yükümlülüklerden birini ya da birkaçının getirilmesi zorunlu olacak. İdari gözetime alternatif yükümlülüklere tabi tutulduğu yabancıya veya yasal temsilcisine ya da avukatına gerekçeleri ile birlikte tebliğ edilecek. Hakkında idari gözetime alternatif yükümlülükler getirilen yabancı, bir avukat tarafından temsil edilmiyorsa kendisi veya yasal temsilcisi, kararın sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkında bilgilendirilecek.

Elektronik izleme yükümlülüğüne tabi tutulan yabancı veya yasal temsilcisi ya da avukatı bu karara karşı sulh ceza hakimine başvurabilecek. Başvuru yabancının tabi tutulduğu idari yükümlülüğü durdurmayacak. Sulh ceza hakimi incelemeyi beş gün içinde sonuçlandıracak ve bu karar kesin olacak. İdari gözetime alternatif yükümlülüklere uymayan yabancılar idari gözetim altına alınabilecek. Yabancıya teminat yükümlülüğü getirilmesi ve yabancının teminat süresi içerisinde mücbir sebepler ve mahkeme sürecinin sona ermemesi halleri saklı kalmak kaydıyla Türkiye'den çıkmaması durumunda teminat Hazineye irat kaydedilecek.

Teklifle, çocukların geri gönderme merkezinde yalnızca ebeveynlerinin refakatinde barındırılabilmesi, refakatsiz çocukların Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca barındırılmaları sağlanıyor. Teklife göre, sınır dışı edilecek yabancıların parası sınır dışı seyahat masraflarının tamamına yetiyorsa bu tutar yabancıdan karşılanacak. Yabancıların parası sınır dışı seyahat masraflarını karşılamıyorsa seyahat masrafları Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından karşılanacak ve yabancının mevcut parası belirlenerek, temel gereksinimleri karşılayacak miktar haricinde Hazineye irat kaydedilecek. Masraflar geri ödenmediği sürece, yabancının Türkiye'ye girişine izin verilmeyebilecek.

Gönüllü geri dönüş

Hakkında sınır dışı etme kararı alınmış ve ülkesine gönüllü olarak geri dönmek isteyen düzensiz göçmenlerden Göç İdaresi Genel Müdürlüğünün uygun gördüğü kişilere ayni veya nakdi destek sağlanabilecek. Düzensiz göçmenlerin gönüllü geri dönüşlerine ilişkin çalışmalar uluslararası kuruluşlar, kamu kurum ve kuruluşları ve sivil toplum kuruluşlarıyla iş birliği halinde yürütülebilecek.

Refakatsiz çocuklar

Teklifle, uluslararası koruma başvurusunda bulunan refakatsiz çocuklar hakkında uygulanacak hükümler de belirleniyor.
Buna göre, refakatsiz çocuklarla ilgili tüm işlemlerde çocuğun yüksek yararının gözetilmesi esas olacak. Başvuru alındığı andan itibaren, haklarında Çocuk Koruma Kanunu hükümleri uygulanacak. Fiziki görünümü ile beyan ettiği yaşı uyumlu görülmeyen yabancıların İçişleri Bakanlığınca sağlık kuruluşlarında yaş tespiti yaptırılarak 18 yaşından küçük olduğu tespit edilenler, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı il müdürlüklerine teslim edilecek. Refakatsiz çocuğun görüşü dikkate alınarak Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından, uygun konaklama yerlerine veya yetişkin akrabalarının veya koruyucu bir ailenin yanına yerleştirilecek.Teklife göre, uluslararası koruma başvurusu sahibi kimlik belgesinin geçerlilik süresi ile uzatılmasına ilişkin usul ve esaslar İçişleri Bakanlığı tarafından düzenlenecek.
Uluslararası koruma başvuruları, kayıt tarihinden itibaren en geç 6 ay içinde Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından sonuçlandırılacak. Kararın bu süre içerisinde verilememesi halinde başvuru sahibi bilgilendirilecek. Genel Müdürlük bu yetkilerini valiliklere devredebilecek. Teklifle, uluslararası koruma statüsüne şartlı mülteci ve ikincil koruma statüleri ekleniyor.

Buna göre, mülteci, şartlı mülteci ve ikincil koruma statüsü verilenlere yabancı kimlik numarasını içeren kimlik belgesi düzenlenecek. Kimlik belgeleri hiçbir harca tabi olmayıp ikamet izni yerine geçecek. Kimlik belgelerinin şekil, içerik, geçerlilik süresi ile uzatılmasına ilişkin usul ve esaslar İçişleri Bakanlığı tarafından düzenlenecek. Teklifle, halihazırda şartlı mülteci statüsü alarak üçüncü ülkeye çıkış yapan veya yerleştirilen yabancıların statülerinin sona ermesine ilişkin düzenleme yapılıyor. Uluslararası koruma statüsü sahibi kişi; kendi isteğiyle Türkiye'den ayrılırsa, üçüncü bir ülkenin korumasından faydalanırsa, üçüncü bir ülkeye insani nedenler veya yeniden yerleştirme kapsamında kabul edilirse, üçüncü bir ülkeye çıkış yaparsa ya da ölürse uluslararası koruma statüsü sona erecek.

Herhangi bir sağlık güvencesi olmayan ve ödeme gücü bulunmayanlar uluslararası koruma başvuru kaydından itibaren 1 yıl süre ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu hükümlerine tabi olacak. Özel ihtiyaç sahipleri ve İçişleri Bakanlığınca sigorta kaydının devamı uygun görülenler için 1 yıl süre sınırı aranmayacak. Genel Sağlık Sigortasından faydalanacak kişilerin primlerinin ödenmesi için Göç İdaresi Genel Müdürlüğü bütçesine ödenek konulacak. Primleri Genel Müdürlük tarafından ödenenlerden ödeme güçlerine göre primin tamamı veya belli bir oranı talep edilecek. Başvurusu hakkında idarece olumsuz karar verilen yabancılar Genel Sağlık Sigortası kapsamından çıkarılacak.

Teklifle, idari para cezası verilmesi gerektiren haller arasına; idari gözetime alternatif yükümlülüklere ilişkin hükümlere uymayanlar da ekleniyor. Buna göre, idari gözetime alternatif yükümlülüklere ilişkin hükümlere uymayanlara bin TL idari para cezası uygulanacak. Teklifle, idari para cezası verilmesi gerektiren haller arasına; geçerli seyahat belgesi veya izni olmayan yabancı şahısların barınmasına, konaklamasına imkan sağlayan ve mülkiyetindeki gayrimenkulü bunlara kiralayanlar da ekleniyor. Teklifte, Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanununda yer alan emniyet teşkilatı disiplin kurullarınca verilen kararların kesinleşmesine ilişkin düzenlemede yapılan değişiklikle her sınıftan personel hakkında verilen meslekten çıkarma cezalarının İçişleri Bakanının onayı ile kesinleşmesi yönünde düzenleme öngörülüyor.

İçişleri Bakanı onayına sunulan yüksek disiplin kurulu kararlarından uygun görülmeyenler, İçişleri Bakanlığı Yüksek Disiplin Kurulunca kesin karara bağlanabilecek. Teklifle, Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanun'unda yer alan Emniyet Personeli Disiplin Amirlerini Ceza Yetkileri çizelgesi güncellenerek, Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesindeki başkanlıkların yöneticisi olan başkanlar ve merkeze bağlı illerde kurulan Özel Harekat Müdürlükleri yöneticisi olan müdürler disiplin amiri olarak ekleniyor. Teklifle, Jandarma Genel Komutanlığı için özel harekat ek tazminatının ödeneceği birliklerin belirlenmesi hususunda İçişleri Bakanlığı yetkili kılınıyor.